سنگ روزتا چه میگوید؟
در سال ۱۷۹۹ میلادی، حدود یک سال پس از اشغال مصر توسط ناپلئون بناپارت، مهندسان فرانسوی در حین تخریب دیواری در شهر دلتای رود نیل، ال رشید (که اروپاییان آن را روزتا مینامند)، کشف شگفتانگیزی کردند. آنها در حین تخریب دیوار، سنگی بزرگ گرانیتی سیاه با کتیبههای موازی به دو زبان (یونانی و مصری) و سه خط (یونانی، دموتیك مصری و هیروگلیف مصری) پیدا کردند.
این سنگ که در سال ۱۸۰۱ به دست انگلیسیها افتاد و اکنون در موزه بریتانیا نگهداری میشود، برای رمزگشایی از خط هیروگلیف مصری توسط دانشمند انگلیسی توماس یانگ و دانشمند فرانسوی ژان فرانسوا شامپولیون در قرن نوزدهم بسیار مهم بود. امروزه سنگ روزتا یکی از شناختهشدهترین آثار باستانی جهان است که سالانه میلیونها بازدیدکننده دارد.
اما متن روی سنگ چه میگوید؟
اگر امیدوار بودید که به حکمت عمیقی که از قرنها پیش به ما رسیده دست پیدا کنید، باید کمی ناامید شوید. متن سنگ روزتا در واقع با یک موضوع اداری نسبتاً ساده سروکار دارد. این سنگ کپی یک فرمان است که در سال ۱۹۶ قبل از میلاد توسط شورایی از کاهنان مصری به مناسبت سالگرد تاجگذاری بطلمیوس پنجم اپیفانس به عنوان پادشاه مصر صادر شده است. (سلسله بطلمیوسی یک سلسله یونانیزبان با منشأ مقدونی بود که از قرن چهارم تا اول قبل از میلاد بر مصر حکومت میکرد.)
متن با فهرست کردن برخی از اعمال شایسته و دستاوردهای پادشاه آغاز میشود، مانند اهدای هدایا به معبد، اعطای انواع کاهش مالیات و بازگرداندن آرامش به مصر پس از شورشهایی که در زمان پادشاهی سلف او، بطلمیوس چهارم فیلوپاتور آغاز شده بود. در عوض این خدمات به مصر، شورای کاهنان متعهد به انجام یک سری اقدامات برای تقویت فرقه سلطنتی بطلمیوس پنجم اپیفانس میشود، مانند ساخت مجسمههای جدید، تزئین بهتر زیارتگاههای او و برگزاری جشنهای تولد و روز به تخت نشستن او. در نهایت، فرمان اعلام میکند که باید به خط هیروگلیف، خط دموتیك و یونانی روی سنگ نوشته شود و در معابد سراسر مصر قرار گیرد.